Uyuşturucu ve uyarıcı maddeler-1 İnsanoğlu, fiziksel ve beyinsel işlevlerinin kendisini rahatsız eder bir niteliğe dönüşmesi ve bu rahatsızlık verici durumları ortadan kaldırmak istemesinin sonucu olarak uyuşturucu ve uyarıcı maddelerle tanışmıştır. İnsanlık tarihi boyunca ortaya çıkan hastalıklar ve bunların tedavisi ile ilgili çalışmalar, tıp ve eczacılığı geliştirmiş, çeşitli drug ve ilaçlar bulunarak tedavide kullanılmıştır. Bazı drugların amaç dışı kullanımında ortaya çıkan etkileri insanoğlunun hoşuna gitmiş ve bunlara da tıpkı ilk çağlardan beri kullanılan bitkiler gibi alışmış ve müptela olmuştur. Drugların tedavi dışı bu kullanımına, amaç dışı kullanım veya suistimal denir. Bazı druglar, kişisel ve duygusal gereksinimlerin drug alarak giderilmeye çalışılması nedeniyle psikolojik bağımlık, bazıları ise hem psikolojik hem de uzun süreli kullanımlarda drug alınmaması durumunda yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması ile belirlenen, organizmada druga karşı gelişen, bireylerin sağlığı ve toplumun geleceği için tehlikeli olan fizyolojik bağımlılık yaparlar. Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri türlerine göre aşağıdaki sınıflandırmaya tabi tutabiliriz; (NARKOTİKLERA) AFYON VE TÜREVLERİ 1 ) AFYON 2 ) MORFİN 3 ) KODEİN 4 ) METADON 5 ) EROİN B) KENEVİR VE TÜREVLERİ 1 ) REÇİNE ESRAR 2 ) TOZ ESRAR 3 ) PRES ESRAR 4 ) GONCA ESRAR 5 ) LİKİT ( SIVI ) ESRAR C) MANTARLAR II - UYARICLARA) STIMULANTLAR 1 ) AMFETAMİNLER 2 ) KOKAİN 3 ) KAFEİN 4 ) NİKOTİN B) SENTETİKLER 1 ) ECSTASY ( MDMA ) 2 ) CAPTAGON 3 ) METHAMFETAMİN 4 ) LYSERGIC ACID DIETHYLAMID ( LSD ) 5 ) KETAMINE HYDROCHLORIDE ( KETAMIN ) 6 ) GAMMA HYDROXYBUTYRATE ( GHB ) 7 ) PHENCYLIDUNE (PCP ) C) DEPRESANTLAR 1 ) BARBİTÜRATLAR 2 ) ALKOL (ETİL ALKOL) 3 ) METAKIALON 4 ) MEPROBAMAT 5 ) DİAZEM 6 ) KLORDİAZEPOKSİT -İÇE ÇEKİLEN MADDELER- I - NARKOTİKLER ( UYUŞTURUCULAR ) Morfin türü ağrı kesici doğal, yarı yapay ve yapay drogların tümüne narkotikler, narkotik analjezikler veya opiyatlar denir. Narkotik terimi Yunanca ‘Narkotikos’ kelimesinden gelir. Uyuşukluk, rehavet, miskinlik durumunu ifade eder. A) AFYON VE TÜREVLERİ 1 ) AFYON : Afyon; haşhaş kozasının çentiklenmek (çizilmek) suretiyle akan süt gibi beyaz özsuyundan elde edilmektedir. Hava ile temas ettikçe koyulaşır ve kahverengi bir renk alır. Haşhaş; dallı-budaklı, her sene tohumdan yetişen; beyaz, pembe, kırmızı ve mor renkte çiçek açan bir bitkidir. Olgunlaşan haşhaş bitkisinde, fındık ve küçük portakal büyüklüğünde bir kapsül (koza) oluşur. Kozanın kendisi bir uyuşturucu madde değildir. Afyon ve türevlerinin elde edildiği bir kaynaktır. Haşhaş bitkisinin değeri elde edilen morfinin yüzdesinin yüksekliğiyle ölçülür. Afyon keskin, hoş olmayan kokusu ve acı bir tadı vardır. Bileşiminde takriben; %10 morfin, %5 kodein, %6 narkotin bulunabilmektedir. Ayrıca afyonun içeriğinde şeker, protein, kauçuk yağı gibi maddelerle birlikte sayıları 25’i geçen alkaloid denilen zehir mevcuttur. Afyonun en önemli ve başlıca alkaloidi morfindir. (Alkaloid: içeriğinde bulunan diğer maddelerin genel adıdır.) 2 ) MORFİN : 1805 yılında Almanya’nın Hannover kentinde çalışan eczacı Friedrich Wilhelm Adam Serturner, amonyaklı bir eriyik yardımıyla afyondan morfini ayırmış, hayvan deneyleri sonucu bu maddenin uyku verdiğini bulmuş, yunan mitolojisinde uyku tanrısının adından esinlenerek bu maddeye morfin adını vermiştir. Sertuner, morfinli yaptığı araştırmaların 1812 yılında Afyonun Analiz adı altında yazıları yayınlanmıştır. Haşhaş bitkisinden çıkan, afyon somunundan elde edilen morfin, morfin hidro klorür yada morfin sülfat tuzu olarak kullanılır. Morfin hidroklorür, beyaz ince uzun kristaller şeklinde olup; suda % 25, alkol ve gliserinde kolay erir. Morfin sülfat, beyaz kuş tüyü gibi yumuşak olup; suda % 15, alkol ve eterde daha düşük oranda erir. Morfin afyonun içinde doğal olarak bulunan bir alkoloiddir. Afyonun üretildiği bölgeye, özelliklerine ve niteliklerine bağlı olarak içinde %8 – 20 arasında morfin bulunabilir. Genel olarak %14-15 arasında morfin içeren afyonun iyi ve beğenilen nitelikte olduğu kabul edilmiştir. 3 ) KODEİN : Afyondan elde edilen kodeinin kimyasal yapısı metilmorfindir. Renksiz beyaz kristaller yada toz şeklinde bulunur. Suda % 1oranında, alkol ve klaroformda daha yüksek oranda erir. Kodein il olarak 1833 yılında Fransa’da, Bobliquet tarafından afyondan ayrıştırılmıştır. Kodeinle ilk klinik araştırmayı 1834 yılında yapan Barbier, 65 – 130 miligram arasında değişen miktarlarında uyuşturucu ve uyku verici etkisi olduğunu göstermiş, buna keyif hali ve rahatlık veren etkileri de eklemiştir. 4 ) METADON : Metadon, içerisinde afyon içeren tıp alanında kullanılan tıbbi bir ilaçtır. Yanlış kullanımlarında bağımlılık yapması kaçınılmazdır. Bu ilacın doktor kontorlü dışında kullanılması insanlar üzerinde ciddi tehlikeler oluşturur. 5 ) EROİN : Eroin uyuşturucu etkiye sahip sert (‘hard’) uyuşturucular gurubuna girer. Eroin morfinin yarı sentetik bir türevi olup, kimyasal yapısı diasetil morfin hidrokloriddir. Doğal olarak afyon bitkisinin kozalağında mevcut olan bir uyuşturucudur. Eroin afyonun içinde bulunan alkaloidlerden bir tanesidir. Beyaz renkli, suda kolay eriyen bir tozdur. Morfinden daha güçlü analjezik etkisi vardır. Eroin ilk olarak, Almanya’da Bayer fabrikalarında çalışan kimyacı Dressler tarafından elde edilmiştir. Beyaz toz eroin saf olarak satılmaz, satıcıların ‘katkı’ adı verdikleri maddelerle karıştırılarak satışa hazır hale getirilir. Sokaklarda üretim safhasında meydana gelen kirlilikten ve/veya içine karıştırılan diğer maddelerden dolayı kahverengi tonlarda olur. Eroin, Güney america, Güneydoğu ve Güneybatı Asya ve Meksika’da üretilmektedir. NASIL KULLANILIR: Eroin burundan çekilebilir, sigara gibi içilebilir veya su ve bir asitte (limon suyu – soda) eritilmiş olarak damardan şırınga ile enjekte edilebilir. Eroin genellikle alüminyum parçasının üzerine konulur ve bir borucuktan buruna çekilir ( buna ‘chinezen’ denir). ETKİLERİ: Eroin ve diğer afyon bazlı uyuşturucular vücut hareketlerini yavaşlatan özelliktedir. Kullanıcılar sıcaklık, rahatlama ve kopma hisleri uyandırdığını belirtirler. Fiziksel ve duygusal ağrılar azalmakla birlikte bunlara ‘ağrıların ertelenmesi’ demek daha doğrudur. Bu etkiler çok çabuk ortaya çıkar ve alınan eroinin miktarına ve alış şekline göre birkaç saat sürebilir. İlk kullanımlarda bulantı ve kusma ile sonuçlanabilir. Fakat bu tepkiler sürekli kullanımla giderek azalır. KULLANIM İŞARETLERİ: Eroin kullanan kişi uyuşuk görünür ve dalar, kusar, kaşınır veya göz bebekleri toplu iğne başı kadar küçülür. Ayrıca; iştahının kapanması, uyku bozukluğu, ağır nefes alma, cinsel isteksizlik ve kabızlık vardır. Yoksunluk çeken eroin bağımlıları genellikler hoş olmayan, üşütmeye benzer bulgulardan yanınırlar. Kusabilir, aşırı terler, mide krampları geçirir, tüm vücutları ağırır, diyare olur, burun kanaması, sıcak-soğuk kızarmalar, depresyon ve rahatsızlık geçirirler. Eroin yoksunluğu, değişebilmekle beraber, son kullanımından sekiz saat sonra ortaya çıkar ve üç gün ile bir hafta arası sürebilir. Yoksunluk ikinci ve üçüncü günde zirveye ulaşır. RİSKLERİ: Enjeksiyon çok miktarda eroinin kan sistemine birden karışmasını sağlayarak ölümcül aşırı doz riskinin en çok olduğu kullanımdır. Eroin ağrıları uyuşturduğu için, hastalıkların farkına varılmayabilir veya geç varılabilir. Burundan çekilen eroinin de aşırı dozla sonuçlanabilir, özellikle alışık olmayan bir kimse yüksek miktarda kuvetli bir eroini veya alkol gibi başak uyuşturucu maddeleri karıştırarak alırsa ölüm gerçekleşebilir. Pis ve kullanılmış enjektörlerin kullanımı HIV, Hepatit B ve C gibi ölümcül enfeksiyon hastalıkların yayılmasına sebep olmaktadır. Uyuşturucu enjekte etmek veya enjektör paylaşmak diğer ciddi hastalıkların veya enfeksiyonların oluşmasına neden olabilir. Bunlardan bazıları; endokartis, embolizma ya da kangren, botulizma, tetanoz ve deri yiyen bakteri olarak nitelendirilebilir. Son olarak enjeksiyon, apselere ( acılı bir cilt yarası ) ve takip edici olarak kan zehirlenmesine sebep olabilir. SOKAK ADLARI: Uyuşturucu, beyaz , afyon, peynir, kahverengi, smack, dope, H, junk, gevher, süprüntü, beygi, beyaz cevher, şey, kar, sır. SON OLARAK: Bazı kişiler, eroini burundan çekmenin ya da sigaragibi içmenin, bağımlılığa sebep vermeyeceği inancıyla özenebilirler. Fakat birkaç kullanım bile tolerans ve bağımlılıkla sonuçlanır. Bazı bağımlılar eroini sadece yoksunluk krizleri yaşamamak için kullanmaya devam ederler. B) KENEVİR VE TÜREVLERİ Esrar, dünyanın hemen tüm coğrafi kesimlerinde yetişebilen kenevir bitkisinden elde edilmektedir. Bitkinin özsuyunda bulunan uyuşturucu aktif maddesi Tetra Hydro Cannabinol’ü haşahaş bitkisinde olduğu gibi kolayca elde etmek mümkün değildir. Ancak, bitkinin kendisinin çeşitli yollarla işlenmesi sonucunda içindeki özsuyunu muhafaza etmesi sağlanarak kullanımı mümkün olmaktadır. Bir de bitkinin gövde ve yaprak bölümlerinde bulunan aktif maddenin değişik oranlarda olması nedeniyle bitkinin değişik bölümlerinden ayrı esrar ürertim yapılması esrar maddesinin çeşitlerini daha da artırmaktadır. 1 ) REÇİNE ESRAR Kenevir bitkisinin yapraklarının üzerindeki reçinenin çıkarılmasıyla elde edilen esrara ‘ reçine esrar’ denir. 2 ) TOZ ESRAR Kenevir bitkisinin yapraklarının toplanarak kurutulması sağlandıktan sonra elekten geçirmek suretiyle elde edilen esrara ‘ toz esrar’ denir. 3 ) PRES ESRAR Kenevir bitkisinden elde edilen maddenin nakliyesini kolaylaştırma amacıyla çeşitli şekillerde preslenmesi sonucu oluşan esrara ‘ pres esrar’ denir. 4 ) GONCA ESRAR Kenevir bitkisi içerisindeki aktif maddenin fazlaca bulunduğu üst yapraklardan elde edilen esrara ‘ gonca esrar’ denir. 5 ) LİKİT ( SIVI ) ESRAR Kenevir bitkisinden elde edilen esrarın damıtılmasıyla ‘likit esrar’ elde edilir. ESRAR: Esrar uyuşturucu etkiye sahip yumuşak (‘soft’) uyuşturucular grubuna girer. Esrar içinde, yapraklarında, tohum ve çiçeklerinde psiko aktif kimyasal tetrahidrokanibal (THC) bulunan bitkidir. THC’nin yoğunluğu bitkiden bitkiye değişir. Fakat, çoğu bitki yüzde 2-5 THC içerir. Esrarın elde edildiği bitki olan Hint Kneviri bitkisi kağıt, giysi, inşaat malzemesi ve pek çok diğer malzeme yapımında kullanılır. Esrarın düşük kaliteli olanına Marihuana denir. NASIL KULLANILIR: Gnellikle sigara gibi içilen esrar elle sarılabilir ve ‘j’ , ‘joint’ , ‘co’ olarak adlandırılan içi boşaltılmış sigara içine konularak kullanılır. Pipo veya cam, plastik ve odundan yapılmış pipolar vasıtasıyla da içilebilir. Bazı zamanlarda çay gibi demlenir ya da kek (‘spacecake’) gibi yiyeceklerin içine karıştırılabilir. Bu sinsiliği nedeniyle insanların emin olmadıkları kişilerden bir şey yiyip içmemeleri şarttır. Esrarın bir başka içme şekli nargile usulüdür. ETKİLERİ: Esrar efekleri alınan THC miktarına veya kullanım şekline göre ( içilerek ya da yiyerek) değişir. Esrar içimi THC maddesinin çabuk bir biçimde ciğerlere geçirir ve takiben kan sistemine karıştırır ve daha sonra da beyine ulaşır. Efektleri neredeyse anında belirir ve bir ila iki saat sürebilir. Yenildiğinde THC maddesi daha yavaş kana karışır bununla beraber etkisi daha yoğun ve uzun olur. Esrar kullananlar değişik tepkiler olduğunu belirtirler. Bu tepkiler sanal barışçıl ve coşkulu olmaktan saçmalama ve paranoyaya kadar değişebilir. Hoş (‘high’) bir duygu verir, kişi kendini rahat hisseder. İlk kez kullanıldığında kişi şiddetli gülme veya yeme krizine girebilir. Fiziksel tepkiler gözlerin kanlanması, hafif çarpıntı, ağız kuruması olarak listelenebilir. Kullanıcılar sıkça açlık hissederler. Renkler ve müzik daha yoğun algılanır. KULLANIM İŞARETLERİ: Yanan yaprak kokusuna benzer esrar kokusu en fark edilir işarettir. Her hangi bir davranış bozukluğu olması gerekmez. Fakat, kullananlar uçarı, kızarık gözlü, sakar, unutkan, iştahı artmış ve ilgisiz görünebilirler. Esrarın yarattığı unutkanlıklar ‘ekmek kafa’ olarak adalandırılır. RİSKLERİ: Sürekli kullananların çoğunluğu, esrarı diğer bağımlılık yapıcılardan ayırsalar da ve ‘ ben bağımlı değilim’ deseler de, bağımlı hissetme ve tüketimi sınırlayamama gibi esrar ile bağlantılı problemler ortaya çıkar. Bu problemlerin gençlerde ve yeni kullanıcılarda daha belirgin baş göstermesi sık görülür. Zaman içerisinde ağır esrar kullanımı özellikle tütün içmekle birleştiğinde potansiyel solunum problemlerine sebep olabilir. Çok ve sık içilen esrar kişisel gelilmeyi önler, ruhsal bağımlılık yaratabilir. Esrar olmadan kendini rahat hissetmeme durumları oluşur. SOKAK ADLARI: Pot, weed, herb, grass, chron or chronic, blunt, Mary Jane, boom, sticky green, Bombay, Indo, frosty leaves, spliff, dagga, bomb, shwag, dank, tress, doja, esrar, ot, kubar, sarı kız, hint keneviri, haş haş, cigaralık, co, mühür, popik , naciye , dalga , köfte , G , simsi , malzeme, gonca ,içmelik... SON OLARAK: Esrar yasal değildir ve kullanımı tutuklama, yargılama ve hapse girme gibi yasal sonuçlara sebep olabilir. Bunlarla beraber, uyuşturucu testleri sonucunda kişi ehliyetini, sigortasını, kredilerini ve bir takım sosyal hizmetlerde yer alma hakkını kaybedebilir.
